Descárgate la app
Espacios naturales protegidos
Nafarroako gune babestuak
Espezie eta habitat baliotsuenen eta zaurgarrienen babesa
Nafarroako lurraldearen % 27, osotara 281.000 hektarea, berebiziko balio ekologikoko berrogei naturagune baino gehiago barne, Natura 2000 Sarean dago, hots, biodibertsitatearen kontserbazioa helburu duen Europako sare handian.
Nafarroan hauek daude barnean:
- Hegaztien Babes Bereziko 17 eremu (HBBE).
- Kontserbazio Bereziko 42 eremu (KBE).
Bisita ezazu Nafarroan Natura 2000 Sarean sartuta dauden Naturgune babestuen webgunea.
Kontsultatu mapa: Natura 2000 Sareko eremuak Nafarroan.
Nafarroako Naturgune Babestuen Sarean sartuta dauden eremuak Foru Komunitateko lurralde osoaren % 8 dira.
Konsultatu mapa: Nafarroako Naturgune Babestuen Sarea.
Nafarroako Naturgune Babestuen sarean daude:
- 2 munduko biosfera erreserba: Errege Bardea eta Iratiko oihana.
- 3 Parke Natural (64.933 ha): Bertizko Jaurerria, Urbasa eta Andia eta Errege Bardea. Gizakiaren eskuak gutxi eraldatu dituen natura eremuak dira, beren ekosistema nahiz eraketa geologiko bereziengatik kontserbatu beharrekotzat jo direnak.
- 3 Erreserba Integral (487 ha): Lizardoia (Otsagabia), Ukerdi eta Aztaparreta (Izaba). Interes ekologiko handiko gune txikiak dira, kareharriaren gaineko mendi pinu, izei eta pagadiekin; hegazti bereziekin, esaterako, okila eta okil beltza; eta orobat, orein, sarrio nahiz orkatzekin. Inongo ustiapena egitea debekatua dago; zientziarako ikerketarako eta heziketarako bakarrik erabil daitezke.
- 38 Natura Erreserba (1.978 ha): idoiak, labarrak, sakanak eta arroilak dira, interes ekologiko handikoak, non giza jarduerak baimentzen diren, natura ez kaltetzekotan. Adibide bat Larrako Natura Erreserba da, Nafarroako handiena, Europako karst eremurik zabalenetako bat duena: 120 km².
- 28 Naturgune (931 ha): ibarbasoak, pinudiak eta aintzirak dira, zurzuri, haltza eta zume zuriekin, non habia egiten duten martin arrantzalea, erlatxoria, apo-hontza, koartza hauskara, etab. Giza jarduerarik ez da debekatzen, ongi antolatuak badira eta natura kaltetzen ez badute.
- 47 Monumentu Natural; formazio bereziak dira, beren edertasunagatik edo berezitasunengatik babes ofiziala merezi dutenak.
- 2 Aisiarako naturagune: Orgiko oihana (Ultzama) eta Leurtzako urtegia (Urrotz, Beintza-Labaien). Paisaia interes handiko aisialdirako guneak dira.
- Basa Fauna Babesteko 14 eremu (BFBE). (2.815 ha): Arabarko, Arrigorri, Arroiaundieta, Itzako Ateak, Baigura, Bazabala, Ilarga, Iparla, Larraun, Mendibeltz, Bezea, Itzaga, Errala, Etxauriko labarra
- Sare horietan sartutako bi gune Nazioarteko Garrantzia duten Hezegune gisa katalogatuta daude: Pitillasko Aintzira eta Las Cañas Aintzira (Viana).
Zer dira abelbideak?
Transhumantziako bideak dira, artzaintzaren tradiziozko lekuak lotzen dituztenak, abeltzainek beren behi, ahuntz nahiz ardi aziendak eraman ahal izan ditzaten bazkalekurik onenetara, klima egokia aprobetxatuz. Alegia, udan goi mendietako edo bortuetako bazkalekuetara, eta neguan giro epelagoko leku baxuagoetara.
Zein da horien jatorria?
Abelbideen jatorria antzinako artzain nomadek egiten zituzten ibilbideetan dago, ziurrenik erromatarren garaia baino lehenago. Erdi Aroan, nekazaritza garatu zenean, berebiziko garrantzia hartu zuten, abere taldeen ibilera askea bermatu behar zelako, labore lurren artean. XX. mendearen hasieran, motorrezko ibilgailuak agertu zirenean, abelbideak errepideetatik bereizteko Altxonbideen Liburu Nagusia idatzi zen.
Zer funtzio betetzen dute gaur egun?
Abelbideek bazkalekua eta igarobidea eskaintzen diete aziendei. Jardunbide horrek ondorio onak ditu, besteak beste, baso suteen prebentzioa eta bertako azienda arrazen iraunkortasuna. Garrantzitsua da abelbideek igarobide ekologiko diren aldetik betetzen duten eginkizuna, izan ere, lurraldea konektatzen dutenez, basa espezieen migrazioa, banaketa geografikoa eta truke genetikoa bermatzen dituzte. Gainera, gero eta gehiago nabarmentzen dira kirol eta aisialdiko erabilerak, esaterako, mendi ibilerak, oinez, mendiko bizikletan nahiz zaldiz.
Nolako azalera hartzen dute gure erkidegoan?
Nafarroako abelbideen sareak 2.673ren bat kilometroko luzera du, eta 265 udalerri zeharkatzen ditu, gehi Errege Bardea, Urbasa-Andia eta Lokizko lurraldeak.
Zer dira altxonbideak?
Altxonbideak abelbideen sareko bide nagusiak dira. Luzeak izaten dira, oro har ipar-hego norabidea eginez, udako iparraldeko mendi larreak lotuz neguko hegoaldeko eremuekin, Ebroko Erriberan eta Errege Bardean. Altxonbide ospetsuenen zati batzuk oraindik ere erabiltzen dituzte azienda transhumanteek.
- Ikus Erronkariarren Altxonbidea, Nafarroako zaharrena eta finkatuena
- Ikus Probintzietako Altxonbidea, ipar-mendebaldeko Nafarroa hezeko bakarra
Zenbat abelbide mota daude?
Badira bide sailkatuak eta ez-sailkatuak. Lehenengoetan, ibilbidea ongi zehaztuta dago, eta besteetan, berriz, orientagarria besterik ez da, eta legezko babesa, beraz, ez dago besteetan bezain ongi bermatua.
Eskatu baimena jarduketak egiteko abelbideetan
Abelbideetan jarduketak egiteko baimena
Nafarroako paisaia aldatzen ari da azken hamarkadetan. Basoak handitzen ari dira, eta sastrakek antzinako soroak eta larratze lurrak ordezten dituzte. Lehorreko laboreen azalera handitu da, eta mugak eta landaredi naturaleko eremu txikiak desagertu dira. Nabarmen gehitu dira linea elektrikoak, energia ekoizteko egiturak eta komunikazioetarako azpiegiturak. Eta, amaitzeko, gure lurraldean espezie aloktonoak daude, bertakoak ez direnak, eta horiek nabarmen aldatzen dituzte komunitate naturalak. Aldaketa horiek guztiek arriskuan jartzen dute gure espezie batzuen biziraupena.
ESPEZIE MEHATXATUAK
Espezie batzuen etorkizuna arriskuan dago, ez bada neurririk hartzen haiei eragiten dieten gorabehera negatiboak zuzentzeko. Espezie bat mehatxatutzat jotzea administrazioen konpromiso bat da, gorabehera negatiboak zuzentzeko eta epe luzera populazio bideragarriak bermatzeko.
Arriskuan dauden espezieak Estatuan eta Nafarroan katalogatzen dira. Autonomia erkidegoek nahitaez bete behar dute Estatuko legeria ere. Beraz, estatuko zerrendetan dauden espezie guztiek Nafarroakoan ere egon behar dute, eta Nafarroak aukera du espezie berriak sartzeko
1. ESPEZIE MEHATXATUEN ESPAINIAKO KATALOGOA
Espezie Mehatxatuen Espainiako Katalogoak mehatxupeko taxonak edo populazioak zehazten ditu, eta bi kategoria hauetako batean sartzen ditu: a) Galzorikoa (bizirauteko probabilitate gutxi duten populazioak, gaur egungo egoera eragiten duten faktoreek jarraituz gero) eta b) Kaltebera (hurbileko etorkizunean aurreko kategoriara igarotzeko arriskua duten populazioak, baldin eta haiei eragiten dieten kontrako faktoreak zuzentzen ez badira).
Otsailaren 4ko 139/2011 Errege Dekretuak Babes Bereziko Araubidea duten Basa Espezieen Zerrenda eta Espezie Mehatxatuen Espainiako Katalogoa ezartzen ditu.
2. ESPEZIE MEHATXATUEN NAFARROAKO KATALOGOA
Azaroaren 27ko 563/1995 Foru Dekretuak Nafarroako faunako ornodunen zenbait espezie eta azpiespezie sartzen ditu Espezie Mehatxatuen Nafarroako Katalogoan. Katalogo hori 139/2011 Errege Dekretua baino lehenagokoa da, eta, beraz, Nafarroan Estatuan baino katalogazio txikiagoa duten espezieei dagokienez, katalogazio handiena duena nagusitzen da.
Otsailaren 15eko 10/2023 Foru Dekretuak Babes Bereziko Araubidea duten Basa Florako Espezieen Nafarroako Zerrenda sortu, eta Flora Espezie Mehatxatuen Nafarroako Katalogoa ezartzen du.
3- ERREKUPERAZIO PLANAK
Espezieak “Galzoriko”tzat jotzeak berekin dakar errekuperazio plan bat idaztea, eta “Kaltebera” edo “Habitataren aldaketen aurrean ahula” kategorian agertzean direnentzat kontserbazio plan bat prestatu behar da.
- Zehazki, hauek dira errekuperazio planak dituzten animalia espezieak: ibai karramarroa, ugatza, Bonelli arranoa, basoilarra, elur eperra eta hartz arrea.
- Kontserbazio plana duen espeziea Tengmalm hontza da.
4. ESTEPAKO HEGAZTIAK
Ingurumen Zuzendaritza Nagusiak Nafarroako Estepako Hegaztiak Kontserbatzeko Garrantzizko Eremuak (AICAENAS) berrikusi eta eguneratu ditu, Nafarroan estepako hegaztiak kontserbatzeko lurralde erreferentziazko esparru berri bat ezartzeko, egungo egoerara egokitua.
Berrikuspen horren bidez, eremuen gutxieneko sare bat zehaztu nahi da, estepako hegazti faunaren biziraupena bermatuko duena. Horretarako, hegazti horiek modu egonkorrean agertzen diren eta/edo oraindik ere bizitzeko baldintza onak dituzten azken eremuak identifikatu dira.
Nekazaritzako eta estepako inguruneei lotutako hegazti mehatxatuak kontserbatzeko estrategiaren arabera (MITERD, 2022), eremu horiei izen hau eman zaie: Nafarroako estepako hegazti fauna kontserbatzeko eremu kritikoak.
5. ESPEZIE EXOTIKO INBADITZAILEAK
Espezie exotiko inbaditzaileak espezie aloktonoak dira, eta biodibertsitatea desagertzeko kausa nagusietako bat dira munduan.
Zer dira Onura Publikoko Mendiak?
Onura Publikoko Mendiak titulartasun publikoko mendiak dira, onura publikoko ondasun deklaratu direnak, jendartearen interes orokorreko zerbitzua eskaintzen dutelako, gehienetan soziala edo ingurumen arlokoa. Esate baterako, era hauetakoak:
- Urtegia duten arro hidrografikoen buruan kokatutako mendiak.
- Biodibertsitateagatik, berezitasun geologikoagatik edo lur azpiko nahiz lur azaleko ur gordailuak dituztelako nabarmentzen diren basoak.
- Jatorrizko basoak berrezartzeko aurrera begira nahiz berehalako helburuarekin birlandatutako lur eremuak.
- Desertizazio arrisku nabarmena duten baso eremuak, edo higadura fenomenoak direla-eta lurzoru-galtze larriak jasaten dituztenak, edo higadura zuzentzeko proiektuen xede izan direnak.
- Interes sozial nabarmeneko mendiak.
Onura Publikoko Mendia katalogazioak babes handiagoa ekartzen du, mendi horien ezaugarriak eraldatzen ahal dituzten bestelako erabileren aurrean, eta horrez gero, gune babestuen aurretiko pausutzat jotzen da. Nafarroan, OPM katalogazioa jaso duen azaleraren heren bat Natura 2000 Sareko eremuen erditik gora (% 60) da.
Zer azalera hartzen dute gure erkidegoan?
Nafarroako Onura Publikoko Mendien Katalogoa 1912an onetsi zen, eta 679 mendi jasotzen ditu, guztira 346.025 hektarea hartzen dutenak -Nafarroako azalera osoaren % 35 baino gehiago-.
- Ikusi Nafarroako Onura Publikoko Mendien Katalogoa
- Kontsultatu haren laburpen bat taula honetan
- Ezagutu Onura Publikoko Mendien kokapena Nafarroako mapan
Mendietan jarduteko baimena eskatu du
→ Mendietan edo baso-lurretan jarduteko baimena eskatzen du
→ Mendietako baso-aprobetxamendu partikularrerako baimena eskatzen du